Czy osoba wydziedziczona może ubiegać się o zachowek?

Zgodnie z art. 922 § 1 kodeksu cywilnego prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Z chwilą śmierci spadkodawcy spadek otwiera się, natomiast nabycie spadku ma miejsce z chwilą otwarcia spadku. Powołanie do spadku ma miejsce z ustawy lub z testamentu, natomiast zgodnie z art. 926 § 2 kodeksu cywilnego pierwszeństwo ma dziedziczenie testamentowe. Dziedziczenie testamentowe następuje w trzech sytuacjach:

1. w sytuacji, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu,
2. w sytuacji, gdy spadkodawca sporządził testament, który w swojej treści nie zawiera powołania spadkobiercy i ogranicza się do innych rozrządzeń,
3. w sytuacji, gdy spadkodawca sporządził testament nieważny lub bezskuteczny.

Zgodnie z art. 1008 kodeksu cywilnego spadkodawca może w testamencie wydziedziczyć tj. pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku:

1. wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
2. dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
3. uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Samo stwierdzenie w testamencie wydziedziczenia nie przesądza, że Sąd uzna to wydziedziczenie za skuteczne. W praktyce może wystąpić sytuacja, gdy spadkodawca swoim oświadczeniem skutecznie wyłączy kogoś od dziedziczenia ustawowego, ale wydziedziczenie jako pozbawienie prawa do zachowku będzie nieskuteczne.

Przed Sądem możliwe jest wykazanie, że przyczyna wynikająca z treści testamentu albo w ogóle nie istniała albo też spadkodawca przebaczył spadkobiercy przed sporządzeniem testamentu.

W jakim czasie musi istnieć ustawowa przesłanka wydziedziczenia, aby było ono skuteczne? Przede wszystkim musi ona istnieć w dniu sporządzenia testamentu, a jednocześnie musi ona wynikać z jego treści oraz nie może być wybaczona. Przesłanki te muszą wystąpić kumulatywnie, bowiem brak którejkolwiek z nich powoduje, że wydziedziczenie jest nieważne.

Skutkiem sytuacji, gdy spadkodawca wybaczy spadkobiercy jest zachowanie prawa do zachowku. W jakim postępowaniu dochodzić uznania wydziedziczenia za bezskuteczne?

Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku to postępowanie przed Sądem Rejonowym, w którym Sąd stwierdza kto nabył prawo do spadku po określonej osobie. Wówczas Sąd w toku postępowania ustala krąg osób uprawnionych do dziedziczenia. W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku Sąd nie zawiera rozstrzygnięć w zakresie kwestii wydziedziczenia tj. stwierdzenia wydziedziczenia, uznania go za nieważne czy też podważenia. stwierdzenia wydziedziczenia, podważenia wydziedziczenia, uznania wydziedziczenia za nieważne. Kwestionowanie wydziedziczenia możliwe jest jedynie w postępowaniu procesowym, w powództwie o zachowek, w którym to Sąd oceni czy przesłanki wydziedziczenia rzeczywiście istniały.

Kancelaria adwokacka w Katowicach zaprasza zainteresowane osoby do skorzystania z usług prawnych w zakresie zarówno prawa spadkowego, jak tez innych dziedzin prawa.